مخراجکاری یا مرصع كاري یک فرآیند هنری و تخصصی در ساخت زیورآلات است. در این فرآیند، سنگهای گرانبها و فلزات زیبا روی پایهی زیورآلات قرار میگیرند تا زیورآلات نهایی شکل بگیرد. مرصعکاری نیاز به تخصص و هنر دستی بالا دارد و مرصعکاران با استفاده از هنر و خلاقیت خود، زیورآلاتی زیبا و منحصربهفرد را ایجاد میکنند. اگر میخواهید بیشتر بدانید که مخراج کاری چیست، با ما در این مقاله از سایت گالری طلای دازل همراه باشید.
تاریخچه مخراج کاری
ایرانیان از تاریخی طولانی در صنعت طلا و طلاسازی برخوردار هستند. باستانشناسی اثبات کرده است که از هزاران سال پیش، ایرانیان در زمینه صنعت طلا و جواهرسازی پیشرو و صاحبسبک بودهاند. در کاوشها و باستانشناسی انجام شده، آثار زیادی از زیورآلات، ظروف و وسایل مختلفی که در آنها از جواهرات استفاده شده است، بهدست آمده است. این آثار نشان میدهند که هنر مخراج کاری در ایران از دوره مادها، هخامنشیان، ساسانیان و دیگر دورانهای تاریخی رواج داشته است.

روشهای مخراج کاری
ما دانستیم که مخراج کاری چیست. در ساخت جواهرات و زینتها از سنگهای گرانبها مانند زمرد، عقیق و سنگهای مشابه استفاده میشود. همچنین در ساخت زیورآلاتی که از سنگهای مصنوعی تشکیل شدهاند نیز از این روش استفاده میشود. نحوه نصب سنگها یا فلزات روی بدنه زیورآلات بستگی به نوع سنگ و فلز استفاده شده دارد و این مرحله بسیار مهم است و زیبایی کار را تحت تأثیر قرار میدهد. تنوع پایههای نگهدارنده در ساخت زیورآلات بسیار زیاد است و روش نصب و اتصال سنگها به بدنه زیورآلات بستگی به نوع پایه استفاده شده دارد. بعضی از روشهای مخراج کاری طلا شامل مرصعکاری با کوک و فلزات، لحیم کردن سنگها به پایه، استفاده از چسبها و رزینهای ویژه و یا استفاده از قفلها و پرهها برای نگهداری سنگها است.
ابزار مخراج کاری
در مخراجکاری، ابزارهای مختلفی برای انجام عملیات مورد نیاز استفاده میشود. بعضی از ابزار مخراجکاری معمول گیره پیچ، قلم ریش، مشته، فیسقول، باسمه، سنگ جلا، گوارسه غلطان، لوپ، لاک، موم چوب، انگلا، قلم های مخراج کاری، دسته قلم، چاپله، پنس، سنگ سو و ماردلا هستند.

انواع پایهها در مخراج کاری
شناختن پایههای مختلف در مخراج کاری جذاب است و حال که میدانیم مخراج کاری چیست، به پایههای مخراج کاری بپردازیم. سوار کردن جواهرات بر روی پایهها و نگینها بسته به نوع پایه و نوع سنگ قیمتی متفاوت است. انواع مخراج کاری از نظر پایه متنوعی است که هر کدام برای منظوری به کار میروند.
پایههای مخراج کاری
1.پایه چنگهای
2. پایه تراز
3.پایه کانالی
4.پایه دیوارهای یا حفرهای
5.پایه سنگفرشی
6.پایه خوشهای
7.پایه مهرهای
8.پایه بالرین
در ادامه این موارد که همان پایههای مخراج کاری هستند را توضیح میدهیم.
مخراج کاری پایه چنگهای
پایهی چنگهای یکی از پایههای شناخته شده برای زیورآلات تک نگین است. این پایه به منظور نگهداری و نصب سنگ یا جواهر بر روی زیورآلات استفاده میشود. هدف اصلی این پایه، ایجاد یک ساختار محافظتکننده برای سنگ است تا بتواند درست و ایمن در زیورآلات قرار گیرد. مدل پایهی چنگهای V شکل روشی است که در آن چنگه به شکلی مشابه حرف “V” ساخته میشود. این مدل از لحاظ طراحی و استفاده بسیار آسان است.
مقالات مفید : سنگ اتمی چیست ؟
مخراج کاری پایه تراز
در پایه تراز بخش نگين مخراج شده با سطح پایه همتراز است و تنها قسمت بالایی و سطح خارجی نگین قابل مشاهده است. این محفظه معمولاً به شکلی مناسب برای جایگاه نگین طراحی شده است و قسمت بالایی و سطح خارجی نگین قابل مشاهده است. بخشهای دیگر نگین، از جمله بخشهای زیرین و جانبی، درون پایه قرار گرفته اند.
استفاده از پایه تراز به دلیل ظاهر زیبا و سادگی طرح، مورد توجه طراحان جواهرسازی قرار میگیرد. این پایه، ظاهری بسیار شیک و منحصر به فرد به نگین میبخشد و به طرح و جلوه نگین توجه بیشتری جلب میکند. علاوه بر این، طرح تراز به نگین اجازه میدهد تا به طور کامل در صفحه پایه قرار گیرد و در نتیجه از خطر خراشیدگی یا لغزش کاسته میشود.
مخراج کاری پایه کانالی
پایه کانالی یکی از پایههای استفاده شده در عملیات مخراج کاری است. این نوع پایه برای نگهداری و نصب جواهرات با تراش گرد و سایر جواهراتی که به آسانی ممکن است ساییده شوند، کاربرد دارد. اما بیشترین استفاده از آن در جواهرات گرانبها و ارزشمند مانند الماس صورت میگیرد.
پایه کانالی به صورت یک شبکه کوچک از فلز بازوهای باریک در نظر گرفته شده است که جواهر را درون خود جای میدهد. این شبکه فلزی به صورت کانالی حول جواهر شکل میگیرد و به طور مستقیم با جواهر در تماس است. این پایه نه تنها به جواهر ظاهر زیبایی میبخشد، بلکه از آن محافظت میکند و جلوی ساییدگی و آسیب دیدن آن را میگیرد.
مخراج کاری پایه دیوارهای یا حفرهای
در پایه دیوارهای، فلزی که از آن ساخته میشود، به طور کامل اطراف جواهر را پوشش میدهد. استفاده از پایهی دیوارهای برای زیورآلات با ارزش و جواهرات گرانبها کاربرد زیادی دارد. در پایهی دیوارهای، فلز به شکل یک قاب یا حلقه اطراف نگین قرار میگیرد. این فلز به صورت نیمه دیواره شده و به طوری طراحی میشود که اطراف جواهر را کاملاً بپوشاند و آن را درون پایه نگهدارد.

مخراج کاری پایه سنگفرشی
پایه سنگفرشی یکی از پایههای استفاده شده در نصب سنگهای ریز و ظریف است. در پایه سنگفرشی، سنگهای کوچک و هماندازه به صورت موزاییکی روی پایه قرار میگیرند. این سنگها با دقت و نظم به یکدیگر متصل میشوند تا الگوها و طرحهای هندسی شکل گیرند. این کار نیازمند تخصص و مهارت ویژهای است و تنها مخراج کاران باتجربه و قدیمی قادر به انجام آن هستند. سختی مخراج کاری در پایه سنگفرشی بیشتر از سایر پایهها است.
مخراج کاری پایه خوشهای
در پایه خوشهای، سنگهای ریز به صورت فرضی بر روی یک گل نشانده میشوند. طراحی این پایه به گونهای است که سنگها در چند سطح و ارتفاع مختلف نصب میشوند. در این پایه، سنگها به صورت خوشههایی در چند سطح و ارتفاع مختلف قرار میگیرند. این طراحی میتواند به صورت باز یا بسته با تعدادی جواهر ریز انجام شود. در طرح باز، سنگها به شکل خوشههایی با فاصله با یکدیگر نصب میشوند که باعث ایجاد جذابیت و زیبایی در طرح پایه میشود. در طرح بسته، سنگها به شکل فشردهتری در یک فضای محدود قرار میگیرند و از ایجاد فاصله بین آنها خودداری میشود.
مخراج کاری پایه مهرهای
در پایه مهرهای جواهرات با فاصلهای از یکدیگر قرار گرفته و نگینهای بزرگتر و برجستهتر در این مدل استفاده میشوند. در پایه مهرهای، جواهرات درون یک ماتریس مخصوص قرار میگیرند. این ماتریس شامل فضاهایی با فاصلههای معین است که جواهرات درون آن قرار میگیرند. فاصله بین جواهرات در پایه مهرهای باعث میشود که هر یک از جواهرات برجستهتر و به طور جداگانه قابل مشاهده باشند.
مخراج کاری پایه بالرین
در پایه بالرین سنگها به شکل مخروطی دور یک مرکز فرضی قرار میگیرند. این طراحی به شکل دامن بالرینها است. شیوه مخراج کاری در پایه بالرین بستگی به طرف و سفارش مشتری دارد. اما هدف اصلی این پایه، محافظت کامل و صحیح از جواهر است. برای این منظور، محل قرارگیری سنگ باید دارای عمق کافی باشد تا جواهر بهطور کامل درون پایه جا بگیرد و از ساییدگی و آسیبهای ممکن محافظت شود.
مراحل مخراج کاری
در بالا متوجه شدیم که مخراج کاری چیست. مخراجکاری طلای با ارزش یک فرایند دقیق و حرفهای است که نیاز به مهارت و دقت بالا دارد. در زیر مراحل مخراج کاری طلا را توضیح میدهیم.
1.پیشآمادهسازی: در این مرحله، زیورآلات برای مرصع کاری آماده میشوند. این شامل تمیز کردن و پولیش کردن زیورآلات است تا سطح آنها براق و آماده قرار دادن سنگها باشد.

2.انتخاب و تنظیم سنگها: در این مرحله، سنگهای قیمتی یا نگینها برای مرصع کاری انتخاب میشوند. سنگها بر اساس اندازه، شکل، رنگ و براقیتشان انتخاب میشوند و در محلهای مشخصی روی زیورآلات قرار میگیرند.
3.قرار دادن سنگها: در این مرحله، با استفاده از تکنیکهای مختلف، سنگهای قیمتی به زیورآلات مرصع میشوند.
4.فشار دادن و تثبیت سنگها: پس از قرار دادن سنگها، آنها را با استفاده از ابزارهای خاص فشار میدهند تا به طور محکم در محل خود قرار بگیرند و تثبیت شوند.
5.تمیز کردن و پولیش: پس از اتمام مرصعکاری، زیورآلات دوباره تمیز میشوند و پولیش میگرند تا براق و درخشان شوند.
دازل، درخششی چشمگیر
ما یاد گرفتیم که مخراج کاری چییست . گروه فنی مجموعه گالری طلای دازل هم با تجربه زیاد در زمینه تعمیرات طلا، این نوع خدمات را انجام میدهند. شما میتوانید برای دریافت هر نوع خدمات مرتبط با طلا به سایت و صفحه اینستاگرام دازل مراجعه کنید. در آخر تنوع دازل مانند انواع طلای سبک برای هدیه و ست و نیم ستهای زنانه و….. میتواند دلیلی قانع کننده برای بانوان خوش سلیقه باشد. برای دیدن تنوع محصولات موجود در این مجموعه می توانید به پینترست گالری طلای دازل مراجعه کنید.
جمع بندی
در این مقاله توضیح دادیم که مخراج کاری چیست. مرصعکاری یا نگینکاری یک هنر و مرحله حساس در ساخت جواهرات است. در این کار نگین یا سنگ قیمتی را بر روی پایهای که قبلاً طراحی شده است، قرار میدهند. مرصعکاری نیازمند دقت بسیار بالا و مهارت فنی است. مرصعکار باید بتواند نگین را به درستی در پایه قرار داده و به طور صحیح آن را بستهبندی کند تا در محل خود ثابت بماند. مخراج کاری روی نقره مانند انگشتر نقره، مس و غیره نیز انجام میشود.
سوالات متداول
مخراج کاری چیست؟
مخراجکاری یا مرصعکاری یک فرآیند هنری و تخصصی در ساخت زیورآلات است. در این فرآیند، سنگهای گرانبها و فلزات زیبا روی پایهی زیورآلات قرار میگیرند تا زیورآلات نهایی شکل بگیرد.
کاربرد مخراج کاری طلا چیست؟
کاربرد مخراج کاری طلا این است که سنگهای با ارزش و قیمتی را روی زیورآلات سوار کند تا زیورآلات شکل نهایی خود را بگیرند.